Άρθρο της Νίκης Κεραμέως: “Πρόσθετα μέτρα προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας”

Πρόσθετα μέτρα προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας

της Νίκης Κεραμέως

Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων

Η κυβέρνηση είχε δεσμευθεί για την αποκατάσταση του πανεπιστημιακού ασύλου στην πραγματική του έννοια, κόντρα στις παθογένειες του παρελθόντος. Η δέσμευση αυτή έγινε πράξη άμεσα, τον πρώτο ήδη μήνα από την ανάληψη των καθηκόντων μας, με γνώμονα πάντοτε τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η οποία έχει διττό νόημα. Κατά πρώτον, αφορά στην ελευθερία της έρευνας και της διδασκαλίας, όταν ασκείται μέσα στον χώρο που παρέχεται η ανώτατη εκπαίδευση. Πρόκειται, ιδίως, για την ελευθερία καθενός μέλους της πανεπιστημιακής κοινότητας να συμμετέχει στην έρευνα και στη διδασκαλία, αναπτύσσοντας ελεύθερα την προσωπικότητά του. Κατά δεύτερον, αφορά στην ακαδημαϊκή ελευθερία ως θεσμική εγγύηση. Και τούτο, διότι η Πολιτεία έχει ως βασική αποστολή να δημιουργεί ένα περιβάλλον γόνιμο για την ανάπτυξη και προαγωγή της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

Ως κυβέρνηση, θεσμοθετήσαμε το πλαίσιο και δημιουργήσαμε νέες συνθήκες που διεύρυναν, μεταξύ άλλων, και τις δυνατότητες άμεσης και αποτελεσματικότερης παρέμβασης των αστυνομικών αρχών για την καταπολέμηση θλιβερών φαινομένων βίας και ανομίας στα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα. Παρά τη συγκριτική βελτίωση, η εικόνα δεν είναι ομοιόμορφη ανά την Επικράτεια, ενώ ορισμένα – κεντρικά κυρίως – ιδρύματα γίνονται αποδέκτες εξωθεσμικών, παραβατικών δράσεων ομάδων φασιστικής νοοτροπίας που προπηλακίζουν και τρομοκρατούν. Υπήρξαν πανεπιστήμια που αξιοποίησαν πλήρως το νέο θεσμικό πλαίσιο, λαμβάνοντας μάλιστα με δική τους πρωτοβουλία συμπληρωματικά μέτρα προστασίας, με απτό αποτέλεσμα την αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Υπήρξαν όμως και περιπτώσεις ιδρυμάτων, όπου αυτό δεν κατέστη δυνατό, για αντικειμενικούς ή άλλους λόγους.

Μέλημά μας ήταν και παραμένει η προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η διασφάλιση της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, της ελεύθερης διδασκαλίας και έρευνας εντός των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.  Στην κατεύθυνση αυτή, η κυβέρνηση, σε συνεργασία με τις πρυτανικές αρχές, προχωρά στη ανάληψη τριών πρόσθετων πρωτοβουλίων, πέραν των προεκλογικών μας δεσμεύσεων, για τη συμπλήρωση του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου.

α) Σύσταση «Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων». Πρόκειται για ένα νέο, ειδικό σώμα δημόσιας εξουσίας με αστυνομικές αρμοδιότητες που θα μεριμνά για την ασφάλεια του πανεπιστημιακού χώρου και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, ώστε να ενισχυθούν οι εγγυήσεις προστασίας της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της δημόσιας περιουσίας. Τα μέλη της Ομάδας θα λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση για την αποστολή τους, θα είναι ένστολα, αλλά με διακριτή στολή ειδική για το σώμα αυτό, και θα διατίθενται στα ΑΕΙ ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ιδρύματος εν γένει και ανά χρονική περίοδο.

β) Συμπληρωματικά μέτρα ενίσχυσης της ασφάλειας των ΑΕΙ.  Η πρόσβαση στα πανεπιστημιακά ιδρύματα θα γίνεται, είτε με την επίδειξη ταυτότητας του Πανεπιστημίου, είτε με ηλεκτρονικό τρόπο, μεριμνώντας βέβαια για τη διενέργεια ανοιχτών εκδηλώσεων, καθώς στόχος δεν είναι ο περιορισμός της διάδρασης των ιδρυμάτων με την κοινωνία. Παράλληλα, θα μπορούν να χρησιμοποιούνται τεχνικά μέσα (π.χ. κλειστά κυκλώματα) για τον έλεγχο του ακαδημαϊκού χώρου και την προστασία της προσωπικής ασφάλειας και της δημόσιας περιουσίας, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα και για αναβάθμιση των υποδομών ασφαλείας με έργα περίφραξης, ενίσχυσης του φωτισμού κ.αλ.

γ) Αυστηροποίηση ποινικών και πειθαρχικών αδικημάτων που τελούνται εντός των πανεπιστημιακών χώρων.

Οι νέες διατάξεις είναι ήδη υπό επεξεργασία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα πρέπει παράλληλα να αξιοποιούνται οι διατάξεις που ήδη ισχύουν, αλλά η υλοποίησή τους ενίοτε «σκοντάφτει» στο δισταγμό, στο φόβο ή σε εμπεδωμένες αντιλήψεις κεκαλυμμένης ανοχής σε παραβατικές συμπεριφορές.

Είναι σαφές ότι για να γυρίσουμε οριστικά σελίδα, απαιτείται αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ της Πολιτείας και των ίδιων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Και σε αυτό αποσκοπούμε. Αδιαπραγμάτευτος στόχος μας, είναι πανεπιστήμια ελεύθερα, ασφαλή, σύγχρονα, εξωστρεφή, μακριά από νοσηρά φαινόμενα που δεν έχουν καμία θέση στον ακαδημαϊκό χώρο. Είναι χρέος μας απέναντι στην κοινωνία και τη Δημοκρατία.